Η συμμετοχή του Αγρού στο Φεστιβάλ των Κοινών

Ομιλία παρουσίασης του Αγρού από την Καίτη Χόρτη:

Η «Πρωτοβουλία για έναν Αυτοδιαχειριζόμενο αγρό στο Ελληνικό» δημιουργήθηκε από μια ανεξάρτητη ομάδα πολιτών στην Συνέλευση της 17ης Ιανουαρίου 2011 στο Πολιτιστικό Κέντρο Ελληνικού, αφού είχε προηγηθεί κάλεσμα και κατάθεση προτάσεων προς τον Δήμο Ελληνικού για <<Νέες παραγωγικές δραστηριότητες στον αστικό χώρο>>. Με δεδομένα τα αδιέξοδα της Ελληνικής κοινωνίας, οικονομίας, παιδείας και περιβάλλοντος στα οποία έχει περιέλθει η χώρα μας, οι πολίτες που συμμετείχαν στην «Πρωτοβουλία» αποφάσισαν να κάνουν πράξη μια εναλλακτική απάντηση σε αυτά τα αδιέξοδα και να δημιουργήσουν έναν αστικό αγρό με συλλογικό χαρακτήρα

Στην προσπάθεια αυτή συνέβαλε καθοριστικά ο Δήμος Ελληνικού –Αργυρούπολης που παραχώρησε χώρο 2,5 στρ. που ανήκει στην πρώην Αμερικάνικη Βάση, ενώ συνάμα παρείχε τεχνική υποστήριξη. 

Η πρωτοβουλία αυτή εντάσσεται παράλληλα στις δράσεις για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου στο Ελληνικό και ενάντια στην εκποίηση του πρώην αεροδρομίου που δρομολογείται εδώ και χρόνια. Ο χώρος αποτελεί τμήμα της ευρύτερης έκτασης του αεροδρομίου, την οποία το κράτος σκοπεύει να παραχωρήσει.

Ο «Αυτοδιαχειριζόμενος Αγρός στο Ελληνικό» διέπεται από τις αρχές της εναλλακτικής, κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας και της βιωσιμότητας. Πιστεύει σε ένα άλλο μοντέλο ανάπτυξης και οργάνωσης της οικονομίας και των κοινωνιών όπου η ζωή, o πλουραλισμός, η αυτοδιαχείριση, η περιβαλλοντική και κοινωνική δικαιοσύνη ορίζουν μια αλληλέγγυα οικονομία διαφοροποιημένη από το μοντέλο της σημερινής πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης το οποίο χαρακτηρίζεται από την απληστία, τον ανταγωνισμό, τον ατομικισμό, και τη βία κατά των προσώπων. Η αλληλέγγυα οικονομία είναι ένα κοινωνικό κίνημα που προωθεί τρόπους οργάνωσης που προάγουν την ελευθερία του ατόμου και συμβάλλει στην εδραίωση μιας πραγματικής οικονομικής και πολιτικής δημοκρατίας.

Σύμφωνα με αυτό το σκεπτικό δημιουργήθηκαν οι

Στόχοι της δημιουργίας του Αγρού οι οποίοι είναι

1.   Η Ανάπτυξη της αστικής γεωργίας, που μπορεί να εξασφαλίσει διατροφική αυτάρκεια στους πολίτες των μεγάλων αστικών κέντρων, απελευθερώνοντας την γεωργική παραγωγή από την εμπορική κερδοσκοπία.

2.   Ο Επαναπροσδιορισμός της αξίας της πραγματικής τροφής, η οποία έχει χαθεί λόγω εμπορευματοποίησης της διατροφής μας. Με απώτερο στόχο την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων απαλλαγμένων από φυτοφάρμακα και λιπάσματα εφαρμόζουμε αρχές, υλικά και μεθόδους περιβαλλοντικής διαχείρισης όπως: κομποστοποίηση, συγκαλλιέργεια, αμειψισπορά, πρόληψη ή καταπολέμηση ασθενειών με οικολογικά μέσα.

3.   Η Διατήρηση του γενετικού πλούτου της χώρας μας μέσα α) από την διάσωση-καλλιέργεια-διάδοση παραδοσιακών λαχανικών φρούτων β) την δημιουργία τράπεζας σπόρων ή και την συνεργασία μας με άλλα σποροπαραγωγικά κέντρα με τον ίδιο στόχο γ) την δωρεάν διανομή παραδοσιακών σπόρων σε ενδιαφερόμενους με οδηγίες καλλιέργειας σε εκδηλώσεις όπου συμμετέχει ο «Αγρός».

4.   Η Εκπαίδευση των μελών στις αρχές και τις πρακτικές της περιβαλλοντικής διαχείρισης ενός λαχανόκηπου, ώστε να μπορούν μόνοι τους να οργανώσουν και να καλλιεργήσουν τον χώρο τους αλλά συνάμα να συμβάλουν στην διάδοση της ιδιαίτερης γνώσης σε άλλους ενδιαφερόμενους καθώς και σε χώρους εκπαίδευσης όπως σχολεία, συλλόγους κλπ.

5.   Η Διεκδίκηση του δημόσιου χαρακτήρα του πρώην Αεροδρομίου και δράση κατά της εκποίησης και υπερδόμησής του. Η δημιουργία ενός μητροπολιτικού πάρκου στο Ελληνικό μπορεί να συμβαδίσει με αστικούς αγρούς σε μέρος της έκτασης του. Επίσης συμμετέχουμε και συμβάλουμε σε δράσεις που γίνονται προς την κατεύθυνση της φύτευσης του πρώην Αεροδρομίου (πχ δημιουργία Ελαιώνα, δενδροφυτεύσεις κλπ).

6.   Οι Αλληλέγγυες δράσεις. Διάθεση μέρους της παραγωγής σε ιδρύματα αστέγων της Αθήνας.

Σύμφωνα με τον Κανονισμό λειτουργίας του Αγρού

1.   Όλες οι αποφάσεις για τις δράσεις και ενέργειες του Αγρού λαμβάνονται από ανοιχτές συνελεύσεις των μελών του με δημοκρατικό, ισότιμο, αντιϊεραρχικό τρόπο. Γίνεται προσπάθεια οι αποφάσεις να μην παίρνονται απλά πλειοψηφικά αλλά να συνδιαμορφώνονται από τα μέλη του Αγρού βάσει των αρχών της συναίνεσης. Μέλη του Αγρού θεωρούνται όσοι συμμετέχουν ενεργά στις εργασίες του Αγρού και αποδέχονται τις αρχές και τους στόχους του. Τα μέλη του Αγρού έχουν δικαίωμα να ψηφίζουν στις συνελεύσεις και να παίρνουν προϊόντα από τον Αγρό.

2.   Η οργάνωση, το πρόγραμμα εργασιών και τυχόν οδηγίες δίνονται από γεωπόνους που ορίζει η συνέλευση των μελών του Αγρού. Το πρόγραμμα αναρτάται στην είσοδο του Αγρού αλλά και στο διαδίκτυο. Οι εργασίες είναι ιεραρχημένες κατά σειρά σπουδαιότητας.

3.   Η καλλιεργούμενη έκταση, τα είδη που θα καλλιεργηθούν και ο χώρος που θα καταλαμβάνει το κάθε φυτικό είδος στον Αγρό, αποφασίζονται με βάσει τις δηλώσεις για διαθέσιμες ώρες εργασίας ανά εβδομάδα του κάθε μέλους πριν από την κάθε καλλιεργητική περίοδο Φεβρουάριο και Σεπτέμβριο.

4.   Ο Αγρός καλλιεργείται συλλογικά, από όλα τα μέλη του. Ως συλλογική προσπάθεια, ενεργοποιεί τις δυνάμεις, ικανότητες και αντοχές μας. Ο καθένας συμβάλλει ανάλογα με τις δυνάμεις του και το χρόνο που διαθέτει. Δεν ξεπερνάμε τα όριά μας ούτε ζητάμε από τα άλλα μέλη να ξεπεράσουν τα δικά τους.

5.   Ο Αγρός δεν είναι το μποστάνι κανενός. Η καλλιέργεια του είναι μη κερδοσκοπική και δεν στοχεύουμε στην μεγιστοποίηση της παραγωγής. Ένα μέρος των παραγόμενων προϊόντων διατίθενται σε κοινωνικές υπηρεσίες ή σε άλλες ομάδες που αποφασίζουν τα μέλη, και τα υπόλοιπα προϊόντα μοιράζονται στα μέλη του κατά το δυνατόν ισότιμα και ανάλογα με τις ανάγκες τους.

6.   Οι εργασίες του Αγρού απαιτούν συλλογικότητα, συνεργασία και ομαδικότητα. Η επιτυχία του βασίζεται περισσότερο στην ανάπτυξη της συλλογικότητας, του κοινού οράματος και των δημιουργικών σχέσεων μεταξύ των μελών του. Η συμπεριφορά των μελών μεταξύ τους διέπεται από ευγένεια. Δεν γίνονται δεκτές συμπεριφορές που προσβάλουν ή ενοχλούν τους άλλους, ή χαρακτηρίζονται από απληστία, ανταγωνισμό, ατομικισμό και βία.

7.   Ο Αγρός καλλιεργείται συλλογικά από τα μέλη του. Δεν διατίθενται τμήματα του Αγρού για ιδιωτικές καλλιέργειες.

8.   Η τακτική συνάντηση εργασίας των μελών γίνεται τις Κυριακές το πρωί. Πέρα από αυτή την τακτική συνάντηση, τα μέλη μπορούν να συνεννοούνται μεταξύ τους για έκτακτες συναντήσεις εντός της εβδομάδας ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε εποχής. Μπορεί να υπάρχουν και έκτακτα καλέσματα των μελών όταν υπάρχει φόρτος εργασίας.

9.   Η εκπροσώπηση του Αγρού σε εκδηλώσεις, συνέδρια, ημερίδες κλπ αποφασίζεται από κοινού με τα μέλη. Όποιος εκπροσωπεί τον Αγρό αναλαμβάνει να ενημερώσει τα μέλη για την παρουσίασή του.

10.                  Τα απαιτούμενα χρήματα για αγορές και προμήθειες προέρχονται από τα μέλη, από δωρεές, συνδρομές ή συμμετοχές του Αγρού σε διάφορες εκδηλώσεις. Οι δωρεές κομμάτων ή εταιρειών γίνονται δεκτές μόνον ανώνυμα.

11.                  Τα εργαλεία είναι κοινά. Τα σεβόμαστε τα φροντίζουμε, τα καθαρίζουμε και τα τακτοποιούμε στη θέση τους, για τους επόμενους που θα τα χρειαστούν.

Ο ΑΑΕ διανύει ήδη τον 6^ο χρόνο λειτουργίας του. Έχει περάσει από πολλά στάδια και οι άνθρωποι που συμμετέχουν έχουν βιώσει διάφορες καταστάσεις μέσα σε αυτόν. Τα πράγματα δεν ήταν πάντα ρόδινα και αν και όπως σάς είπα ήδη υπάρχουν κανόνες που διέπουν την οργάνωση (καταρτίστηκαν στη διάρκεια της λειτουργίας του) αυτό δεν σημαίνει ότι τηρούνται από όλους. Γίνεται ένας συνεχής επαναπροσδιορισμός της σχέσης των ατόμων με το συγκεκριμένο εγχείρημα.

Το εγχείρημα αγκαλιάστηκε από αρκετούς πολίτες κοντινών και πιο μακρινών περιοχών οι οποίοι όμως στη συνέχεια λόγω της βαθιάς κρίσης που περιήλθε η ελληνική κοινωνία απομακρύνθηκαν. Σήμερα στον αγρό υπάρχει ένας πυρήνας που υφίσταται από την αρχή και κάποια μέλη που ήρθαν στη συνέχεια και παρέμειναν.

Θα έλεγα πως ένα τέτοιο μεγάλου μεγέθους και διάρκειας εγχείρημα δεν μπορεί να σχετιστεί με τον αριθμό των συμμετεχόντων. Ξεπερνά τα άτομα, γίνεται δομή και ως τέτοια πρέπει να δούμε τον αγρό στο Ελληνικό. Πρόκειται για ένα παράδειγμα κοινής δράσης πάνω σε ένα άγνωστο για τους περισσότερους και ιδιαίτερα απαιτητικό πεδίο και κυρίως χωρίς χρήματα. Καθένας μπορεί να έρθει, να βοηθήσει και να πάρει προϊόντα

Θα κλείσω αναφέροντας συνοπτικά τα θετικά και τα αρνητικά του Αυτοδιαχειριζόμενου Αγρού στο Ελληνικό

Θετικά

- Μέσω της δράσης τα μέλη γνωρίζουν και συναναστρέφονται άτομα με τα οποία τους ενώνει ένας κοινός στόχος. με κύριο συστατικό τον αλληλοσεβασμό συγκλίνουν σε ένα πολύ σημαντικό εγχείρημα με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα.

- Υπάρχει μεγάλη αποδοχή στην κοινή συνείδηση του κόσμου παρά την πρωτοποριακή του μορφή. Μόνο σχόλια θαυμασμού και σεβασμού εισπράττουμε.

- Λειτουργεί μπλογκ των δράσεων μας με συνεχή ενημέρωση

- Είχαμε ραδιοφωνική εκπομπή στο πορτοκαλί ραδιόφωνο για 2 σεζόν

- Διακρίνουμε μεγάλη αποδοχή από ελληνικές και ξένες αντίστοιχες δομές

- Απολαμβάνουμε μεγάλου ενδιαφέροντος από την επιστημονική κοινότητα. Πολλοί Έλληνες και ξένοι ερευνητές στο επιστημονικό πεδίο της χρήσης περιαστικών δημόσιων χώρων έχουν επισκεφτεί κατά καιρούς τον Αγρό. Επίσης πάρα πολλοί δημοσιογράφοι από όλο τον κόσμο.

Αρνητικά

- Χαμηλή συμμετοχή μελών λόγω κρίσης και λόγω άγνοιας παρόμοιων εγχειρημάτων στο γενικό πληθυσμό. Για τον κάτοικο της Αθήνας τέτοιου είδους δράσεις είναι πολύ μακριά από τη λογική του. 

- Δεν έρχονται νεαρά άτομα

- Περιστασιακές ανάρμοστες συμπεριφορές ατόμων που έχουν απομακρυνθεί.

Σας περιμένουμε να έρθετε στον Αγρό!

Ακολούθησε συζήτηση με τη συμμετοχή του Πάνου Τότσικα και της Άννας Λαβασσά